My consumer rights videos (Dinka) - Consumer Affairs Victoria YouTube channel
Athör lëk kɔɔc ɣɔɔc dhël cï löŋ raan ɣɔɔc Ɣothralia teem
Ye nɛn bï ɣa dhuök wëëu?
Na leŋ kë wääc kë ca ɣɔɔc yic, ka dukän ka ɣɔɔc yïn thïn a bï gäm awër, dhuök wëëu, kë cë riääk guiir wälä loikä kuat kë dɛ̈d bï ‘cuööt’. Yïn a bë cuööt tɛ̈ cït tɛ̈n kë wääc.
Ye kä cë wääc yïndä bë cök?
A cë riääk.
Yïn a leŋ riɛl ba kë cë riääk dhuk, rin ye kuat kë ɣɛɛc dhiɛl ɣaac ka la cök.
Kë ɣɔc ee ya kë cë riääk tɛ̈:
- Cï yen kë deen looi yeen ye looi – cëmën, makan diëën tuuc ayup a ce ayup tuööc
- Leŋ yen aŋääp – cëmën, kë ye makana diëën tuuc ayup dɔm a cë gua bɛ̈n duɔɔny
- Këc ye ŋiɛc thöl luɔn de yic– cëmën, makan diëën tuuc ayup a leŋ kë ce ye ŋuɛ̈ɛ̈t kɔ̈u
- Yen kë räl kɔc – cëmën, mac ee tëny bei makana diëën tuuc ayup yic
- Yen gua riääk – cëmën, makan diëën tuuc ayup a cë gua bɛ̈n riääk ka këc pɛ̈y ka diäk tuööm.
Löŋ a këc yï pät ba kë ca ɣɔɔc dhuk tɛ̈:
- Cï dukän yï lɛ̈k (wälä tɛ̈ cï lëk nöök) biäk kä wääc ka yï këc gua ɣɔɔc
- Cïn kë duun ɣɔc kaŋ caath dukän ku yïn a këc kë cë wääc yök ku ee kën ba dhiɛl tïŋ
- Cïn këdäŋ bɛ̈n ‘kuöc la luööi’, wälä
- Cïn këdäŋ bɛ̈n la luööi kaam bär yic.
A jal piac yök lɔn rɛc yen ka ca kaŋ luööi.
Kë cë riääk a lëu ba dhuk cɔkalɔn:
- cïn ye ceŋ wälä ca luui yeen,
- cïn waraak keen lueel nuɛ̈l bei, wälä
- cïn ye bɛ̈ɛ̈y bei kuöth deen ɣɛɛn yic.
Lubo a ca ɣɔɔc ku cɛŋ nïn lik, ku jɔl lä ka laak lɔ̈k tueŋ, ka kiën de go waany ku tɛ̈ deen ye lɔ̈k yeen a ca dhiɛl buɔɔth yic.
A cë thöŋ ke kë cë nyuɔɔth.
Na ɣɔc këdäŋ kä dhɔ̈ɔ̈ŋ ke kë cë nyuɔɔth, ka yeen nhom a dhil thöŋ ke kë wäär cë nyuɔɔth. Na cë kë ca ɣɔɔc thöŋ ke kë cë nyuɔɔth, rɛ̈k ŋuöt yïn këc rot cak nɔ̈k ɣɔɔc, ka wɛ̈t a cï löŋ teem bë yï dhiɛl dhuök wɛ̈ɛ̈u ku.
Thööc a ca tuöc kä thɔ̈ŋ alanh cë nyuɔɔth, kun a wën le ɣëët, ka kiën de a cë thok bɛ̈n loi.
A cë thöŋ ke kën cë caal.
Kë ɣɔc a dhil thöŋ ke kën cë caal (cëmën, kë cë luɛɛl kɔ̈c wälä kë caal TV nyin). Na looi thok apɛy rɛ̈k ŋuöt yïn a këc rot cak nɔ̈k ɣɔɔc, ka wɛ̈t a cï löŋ teem bë yï dhiɛl dhuök wëëu.
Jɔŋɔ wëëu a ca ɣɔɔc rin cï ye lueel athörɣɔɔc yic a lä ka cë looi ‘biöök’. Na wën la ɣëët baai, ka yɔ̈k cë looi alööt.
A ce luui tɛ̈ mën cï raan ɣɛɛc luɛ̈l yeen
Yïn a lëu ba këdäŋ dhuk tɛ̈ cï yen ye luui tɛ̈ mën cï raan ɣɛɛc luɛ̈l yeen.
Thää a ca ɣɔɔc, ku ee cï raan ɣɛɛc lueel aIä ka lëu ba rony pïu yiic ke yeen – ku na wën la ceŋ wïïr, go thiäŋ pïu.
A ce kë diëën ca lueel looi.
Yïn a lëu ba kë ca ɣɔɔc dhuk tɛ̈ cï yen kë duun ka ca lɔc bay a looi ye looi tɛ̈:
- ka yï këc gua ɣɔɔc, cïn kë wïc bay a looi lɛ̈k raan ɣɛɛc, ku
- cïn lëk raan ɣɛɛc Kuany cök wäär ɣɔɔc yïn.
Ee ca lɛ̈k raan ɣɛɛc alä ɣɛn a wïc thurumbil ɣöc riäi. Go raan ɣɛɛc ɣa jal ɣɔ̈c thurumbil, ku lëk ɣɛɛn alä ka bë riäi ya la ɣöc. Ye kööl tööŋ wën ɣɛn a cë athör lëk biäk thurumbil bɛ̈n kueen ku yɔ̈k ka cë gɔ̈t alä thurumbil kën a cïn riɛl ɣöc yen kuat riäi.
Ɣɛn a cë ɣa nhom bɛn waar.
Dukän a cï lëu bï dhuök wëëu tɛ̈ yen wɛ̈r path yen cïn yï nhom bɛn waar. Kekëdaŋ, dukään kɔ̈k aa leŋ lööŋ keen mac wël kɔɔc cë ke nhïïm bɛn waar, a lëu bï yï wɛ̈r dɛ̈d wälä a lëu bë yï gäm athör cï wëëu gät thin rin cïn kä ca ɣɔɔc ku ‘war yï nhom’.
Ɣɛn a cïn anyuth ë ɣɔɔc.
Yïn a dhil wɛ̈t nyuɔɔth lɔn ɣɔɔc yïn këdäŋ tɛ̈n dukän dhuk yïn ye thin. Na ciën anyuth ka ɣɔɔc yïn wëëu yär, ka yï nyooth kä cït kaka:
- akuën ë kan amudho
- wɛ̈t cë mat bë këdäŋ ɣɔɔc awuluïth
- kën wɛ̈t nyuɔɔth lɔn cï ɣɔɔc looi tɔ̈u telepun yic wälä tɛ̈u lɔ̈kaɣukar.
Ee gɛ̈m ɣɛɛn ka ye miɔ̈c.
Kɔɔc cë ɣɔ̈c miɔ̈c aa leŋ yith bë ke dhuök wɛ̈ɛ̈u ken tɛ̈ mën kɔɔc ke ɣɔɔc nhïïm – ku kë ba dhuk a dhil ya kë muk yïn anyuth ë ɣɔɔc. Tïŋ wɛ̈t cë lueel nhial.
Ee ɣaac ka dhoŋ wei.
Yïn a leŋ yic bë yï dhuök tɛ̈ ɣɔɔc kë dhoŋ wei tɛ̈ mën leŋ yïn yic bë yï dhuök wëëu tɛ̈ ɣɔɔc yïn kë cë dhoŋ wei. Ku ee yen wɛ̈t cï löŋ ye teem bë raan kɔɔc ɣɔɔc cï ye lɛ̈k ‘kä dhoŋ wei aa ce dhuk’ dukän yic.
Kekëdäŋ, yïn a cë bë dhuök wëëu tɛ̈ ɣɔɔc yïn këdäŋ ka yï cë lɛ̈k kë wääc thin, wälä tɛ leŋ yen guöp kën ba gua tïŋ – cëmën, tɛ̈ leŋ yen kë cë nuɛt lubo kɔ̈u ka lëk kɔc lɔn ‘dhoŋ lubo wei – rin cï ye kuöc kɔɔc.’
Kä ye dhuɔŋ wei a leŋ yiic kä cït:
- kä cï wëëu dhuök nhïïm piny
- kä wëël thook cï kek guöör
- kä ɣɔc tɛ̈n raan ke looi.
Ee ɣaac ka cë kaŋ ceŋ.
Dukän yic: cɔkalɔn ɣɔɔc yïn këdäŋ ka cë kaŋ ceŋ ka yïn a lëu bë yï dhuök wëëu cëmën raan ɣɔɔc kën yam, kekëdäŋ, yïn a dhil run cï këdäŋ ceŋ dhiɛl tak yiic, wëëu ke ɣöc ye yïïn ku tɛ̈n ka rëër yen thïn kaam ka ɣöc ye yïïn.
Tɛ̈n raan: Kë ɣɔc tɛ̈n raan a cï lëu ba dhuk, a cï lëu ba waar ku a cï lëu bë guiir (cëmën ka ɣɔɔc wei tɛ̈ thiöök baai thok wälä kä cë caal).
Ee ɣaac lɔ̈kaɣukar.
Na ɣɔc tɛ̈n raan lui tajiir lɔ̈kaɣukar baai Ɣothralia, ka yïn a thöŋ ke raan ɣɔɔc dukän yic – tɛ̈ cï yen ye kë ɣɔc tɛ̈n raan path. Tïŋ wɛ̈t cë lueel nhial.
Löŋ a cë wɛ̈t teem bë ɣa dhiɛl cuööt. Bë wɛ̈ɛ̈u cë dhuök ɣɛɛn, bë kë dië guiir, wälä bë ɣa gäm dä?
A lëu bë luɔɔy tɛ̈n cït tɛ̈n kë ca ɣɔɔc:
A dït – a cë rot guir, wälä bë kaam bär yic nyaai wälä a ril yic bë guiir.
A lëu ba:
- kë ca ɣɔɔc dhuk ku cɔl rot a gɛ̈m wëëu wälä ku cɔl rot a gɛ̈m dɛ̈d, wälä
- kë ca ɣɔɔc muk ku cɔl rot a dhuk wëëu abɛ̈k rin cï këdäŋ ya kë cë riääk.
A koor – a lëu bë guiir kaam cek yic.
Yïn a dhil dukän cɔl a kɔŋ këdäŋ guiir. A lëu bïk tak bïk yï dhuök wëëu, guiir wälä bïk dä lɔ̈ɔ̈k nyiɛn de. Na wïc kɔɔc dukän bïk këdäŋ guiir, ka bë ya luɔn den bïk dhuök kɔɔc ke loi yeen (ku ye kek jam ke keek).
Na këc kɔɔc dukän këdäŋ lac la dhuk wälä jɛykä guiër, ka yïn a lëu ba:
- këdäŋ dhuk ku cɔl rot cɔl rot a dhuk wëëu wälä cɔl rot a gɛ̈m dɛ̈d, wälä
- këdäŋ cɔl a guiir raan dä cɔl kɔɔc dukän aa dhuk yïïn wëëu cï ye guiir.
Vïdëosëë yïth raan-ɣööc
Anɔŋ vïdëos juëc nyuoth yïth kun aɣööc. Wël cï kuany maat ke luoi ë gam gaanun, luoi guarantees ku luoi waraŋ tiet keek ca ɣɔɔc (warranties), aɣööc ë wëu taau-pïny abëk (lay-by agreements), ku tëm wël ku ŋaany luk.
Tïŋ yïth kuan raan-ɣööc ë vïdëos cï looi ë Dinka.